Τη μνήμη του Αγίου Παμφίλου και των συν αυτώ Μαρτύρων, τιμά σήμερα, 16 Φεβρουαρίου, η Εκκλησία. Οι Άγιοι Μάρτυρες Πάμφιλος, Δανιήλ, Hλίας, Ησαΐας, Θεόδουλος, Ιερεμίας, Ιουλιανός, Ουάλης, Παύλος, Πορφύριος, Σαμουήλ και Σέλευκος, μαρτύρησαν επί αυτοκράτορα Διοκλητιανού (284 – 305 μ.Χ.).
Κατάγονταν από διάφορους τόπους, τους ένωνε όμως η αγάπη και η πίστη του Χριστού. Εργαζόμενοι στην Καισάρεια της Παλαιστίνης ομολόγησαν τον Χριστό ενώπιον του έπαρχου Φιρμιλιανού. Ο άρχοντας κατέβαλε κάθε προσπάθεια να πείσει τους Αγίους να αρνηθούν την πίστη τους στον Χριστό. Εκείνοι όμως παρέμειναν σταθερά προσηλωμένοι στην πατρώα ευσέβεια. Τότε ο Φιρμιλιανός έδωσε εντολή να τους θανατώσουν, αφού πρώτα τους βασανίσουν.
Οι Άγιοι Μάρτυρες Ηλίας, Πάμφιλος, Ουάλης, Παύλος, Σέλευκος, Ιερεμίας, Ησαΐας, Σαμουήλ και Δανιήλ αποκεφαλίσθηκαν διά ξίφους. Ο Πορφύριος, υπηρέτης του Παμφίλου, συνελήφθη την ώρα που αναζητούσε το λείψανο του κυρίου του και κάηκε ζωντανός μαζί με τον Μάρτυρα Ιουλιανό. Τον Άγιο Θεόδουλο τον σταύρωσαν επί ξύλου. Έτσι μαρτύρησαν οι Άγιοι και προσετέθησαν στη χορεία των αθλητών του Χριστού.
Ποιος ήταν ο Άγιος Πάμφιλος
Ο Πάμφιλος γεννήθηκε περί το 245 στη Βηρυτό από πλούσια οικογένεια και σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Αλεξάνδρειας κοντά στον Πιέριο, μαθητή και διάδοχο του Ωριγένη. Μετά τις σπουδές του μοίρασε τη μεγάλη περιουσία του στους φτωχούς και χειροτονήθηκε ιερέας από τον επίσκοπο Καισαρείας Αγάπιο περί το 280.
Ακολουθώντας τα ίχνη του Ωριγένη (185-254), του οποίου ήταν θερμός οπαδός, ίδρυσε στην Καισάρεια θεολογική σχολή, στην οποία ανέδειξε σπουδαίους μαθητές όπως τον μεγάλο εκκλησιαστικό ιστορικό Ευσέβιο Καισαρείας, ο οποίος, σε ένδειξη σεβασμού προς τον διδάσκαλό του, πρόσθεσε στο όνομά του την επωνυμία «ο του Παμφίλου».
Παράλληλα, ο Πάμφιλος ίδρυσε στην Καισάρεια βιβλιοθήκη, της οποίας κατάλογο των βιβλίων κατάρτισε ο Ευσέβιος, και βιβλιογραφικό εργαστήριο από το οποίο προήλθαν αντίγραφα κειμένων της Αγίας Γραφής και άλλα αξιόλογα συγγράμματα. Μαζί με τον Ευσέβιο εργάστηκε για τη διόρθωση σφαλμάτων της μετάφρασης της Αγίας Γραφής από τους Εβδομήκοντα.
Το 307, επί Ρωμαίου αυτοκράτορος Γαλερίου, ο Πάμφιλος συνελήφθη από τον έπαρχο Ουρβανό και φυλακίστηκε μαζί με μαθητές του και άλλους χριστιανούς. Κατά τη διάρκεια της φυλάκισής του βρήκε τον χρόνο να γράψει τα πέντε από τα έξι βιβλία της «Απολογίας υπέρ Ωριγένους» (το έκτο είναι έργο τού Ευσεβίου), με τα οποία αντέκρουσε τις κατηγορίες που είχαν προσάψει στο ίνδαλμά του οι θεολόγοι Μεθόδιος και Πέτρος.
Ο Πάμφιλος μαρτύρησε με αποκεφαλισμό στις 16 Φεβρουαρίου 309. Το λείψανό του μαζί με τα λείψανα των μαθητών του ρίχτηκαν ως τροφή στα άγρια θηρία, αλλά παρέμειναν ανέπαφα κι ενταφιάστηκαν κανονικά. Τον βίο του Πάμφιλου έγραψε ο μαθητής του Ευσέβιος Καισαρείας.
Απολυτίκια
Οι Μάρτυρες σου Κύριε, ἐν τη αθλήσει αυτών, το στέφος εκομίσαντο της αφθαρσίας, εκ σου του Θεού ημών· σχόντες γαρ την ισχύν σου, τους τυράννους καθείλον· έθραυσαν και δαιμόνων τα ανίσχυρα θράση. Αυτών ταις ικεσίαις Χριστέ ο Θεός, σώσον τας ψυχὰς ημών.
Την δωδεκάριθμον, Μαρτύρων φάλαγγα, ανευφημήσωμεν, ἐνθέοις άσμασι, Πάμφιλον, Παύλον, Σαμουήλ, Ουάλεντα και Ηλίαν, Ιερεμίαν, Σέλευκον, Δανιὴλ και Πορφύριον, Ιουλιανὸν ομοὺ Ησαΐαν, Θεόδουλον αυτοὶ γαρ τον Δεσπότην των όλων, πάσιν ημὶν εξιλεούνται.
